Interview with Almanak
Full Focus on Items
Interview with Almanak, responsible for the new looks of Items magazine.
Text Harmen Liemburg (in Dutch) for Items Magazine 1/2012.
Barbara Hennequin, Jeremy Jansen en Rob van den Nieuwenhuizen zijn samen Almanak, de nieuwe ontwerpers van Items. Vanuit hun studio in het oude depotgebouw van het voormalige Gemeentearchief aan de Tolstraat in de Amsterdamse wijk De Pijp, werken ze zowel individueel als collectief aan uiteenlopende ontwerpprojecten. Almanak, zeggen ze nadrukkelijk, is geen bureau. Harmen Liemburg zocht hen op.
HL
Hoe hebben jullie elkaar leren kennen?
JJ
Eigenlijk heel nerdy: via een lettertype…
RvdN
Ik was bezig met een éénmalig tijdschrift en had voor het ontwerp een specifiek lettertype in gedachten dat ik zelf niet had maar wilde gebruiken om te schetsen. Niemand in mijn directe omgeving had het, maar toevallig hoorde ik dat Jeremy het bij de Werkplaats Typografie voor een project had gebruikt. Ik kende hem niet maar besloot hem te mailen. Hij stuurde me het font meteen toe. Niet lang daarna spraken we af, en na een kwartier hadden we het al over samenwerken…
BH
Rob en ik kennen elkaar al heel lang, van vóór we allebei in Den Haag studeerden. In het jaar dat hij Studio KABK (de interne ontwerpstudio van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag, red.) deed studeerde ik daar af. Via via kwamen we in dit pand terecht, waar we eerst een andere ruimte deelden met onder andere architecten en productontwerpers. We dachten “oh leuk, dan gaan we samen interdisciplinaire projecten doen”, maar in de praktijk kwam daar niets van terecht. In dat jaar kwam Jeremy ook langs, en werd duidelijk dat we liever met andere grafisch ontwerpers om ons heen wilden werken. Onze huidige etage stond nog leeg en toen bleek dat een paar bevriende ontwerpers ook interesse hadden, was het snel geregeld.
JJ
En inmiddels hebben we zelfs met een aantal mensen uit ons pand een eigen project- en tentoonstellingsruimte opgericht: Depot BG. Er heerst hier een goede energie.
HL
Waar komt de naam Almanak vandaan?
RvdN
Al vrij snel na onze kennismaking begonnen Jeremy en ik over mogelijke namen na te denken; als een soort bandje eigenlijk. Daar voelen we ons het meest comfortabel bij, maar we kwamen er helemáál niet uit. Vijfhonderd namen, allemaal net niet. Op een zeker moment hebben we het idee maar losgelaten. Inmiddels voerden we de gesprekken met z’n drieën en bedachten we dat als we alledrie in één ruimte zouden gaan werken, het idee voor een gezamenlijke naam vanzelf wel een keer zou komen. En zo gebeurde het ook. Jeremy kwam van De Slegte met een oude almanak, en dat vonden we vanuit verschillende perspectieven meteen goed. Makkelijk te onthouden, in meerdere talen te begrijpen, dekt de lading… Dat gebeurde net voordat Items op ons pad kwam.
BH
We geloven heel erg in het bundelen van krachten om zo ook grotere projecten aan te kunnen. In je eentje is je agenda al snel vol en mis je soms afstand tot je werk.
RvdN
Kleine bureaus of collectieven kunnen vaak net zo goed grote projecten dragen als de grotere bureaus. Het vereist alleen wat meer lef van de opdrachtgever.
HL
Hadden jullie, voor Items, al eerder samengewerkt?
JJ
Dit is het eerste grote project waar we samen onze tanden in hebben gezet. Ieder voor zich heeft een lopende praktijk maar we bespreken vrijwel alles wat we doen met elkaar en zien elkaar natuurlijk iedere dag.
BH
Daardoor bouw je snel een soort vertrouwensband op en leer je elkaar goed kennen als persoon en als ontwerper. Soms is het perspectief van een ander precies dat wat je nodig hebt om tot nieuwe inzichten te komen.
JJ
We merken dat we omdat we langer bij elkaar zijn, elkaar steeds beter gaan aanvoelen. Dingen vallen meer en meer op hun plek. Dat is mooi om te constateren.
RvdN
We zijn drie totaal verschillende mensen, maar het werkt. Misschien zelfs juist omdat we zo anders zijn. In het begin was dat soms even slikken omdat je het natuurlijk niet altijd met elkaar eens bent, maar je leert elkaars kwaliteiten op waarde te schatten. Uiteindelijk gaat het er niet om dat je gelijk krijgt maar dat het eindresultaat zo goed mogelijk is.
HL
Wat voor plek zien jullie als jonge ontwerpers voor jezelf in het huidige grafisch ontwerplandschap van Nederland?
BH
Als je het hebt over de grote en middelgrote studio’s, de typografen, de illustrators, de programmeurs, alles is er al… Soms lijkt het misschien of er geen plek meer is, maar kijk naar de muziek, er zijn ook talloze bandjes op aarde. Je kunt altijd er iets naast zetten, een ander verhaal vertellen.
RvdN
We zijn ons natuurlijk bewust van de grote ontwerpers uit het verleden en heden maar we hebben nooit het idee gehad dat we de volgende Mevis en van Deursen, Dumbar of Crouwel moeten – of zelfs kúnnen – worden. We ontwikkelen liever onze eigen stem.
HL
Zijn er ontwerpers aan wie jullie je spiegelen?
RvdN
Spiegelen denk ik niet, maar er zijn natuurlijk mensen of bureaus die we goed vinden of bepaalde ontwerpoplossingen waar je van onder de indruk kunt zijn.
JJ
We blijven natuurlijk een vrij nuchter volk…
BH
Ik denk dat wij eerder opkijken tegen een bepaald soort opdrachten. Dat je denkt “wauw, dat zou ik ook heel graag willen doen” of dat je een heel body of work ziet met een duidelijke rode draad waarin je de ontwikkeling van die persoon terugziet. Dat vinden we interessanter dan een persoon op een voetstuk plaatsen.
JJ
Iemand als Hans Gremmen blijft bijvoorbeeld verbazen. Hoe hij een bepaalde range uitzet, en op een hele secure manier iets aan het bemachtigen is. Dat is super interessant.
RvdN
Maar ook ontwerpstudio’s als Experimental Jetset, Hort, Gavillet & Rust, Metahaven, Åbäke en OK-RM of ontwerpers als Laurenz Brunner, Julia Born en Roel Wouters vinden we vaak super sterk.
BH
Ik denk eigenlijk dat we vooral naar kleinere bureaus en individuele ontwerpers kijken vanwege de eigenheid van hun werk en de manier waarop ze ongeremd en compromisloos kunnen zijn.
RvdN
Dat is iets dat je bij de grotere bureaus niet vaak meer ziet. Dat kun je ze ook niet kwalijk nemen, omdat het meestal samenhangt met hun interne structuur en opdrachtgevers.
JJ
Net als met bandjes eigenlijk. Na een goed debuut worden ze vaak groter, te gepolijst en gaan ze overgeproduceerde platen maken.
RvdN
Haha, volgens mij vinden we muziek eigenlijk veel inspirerender!
HL
Hoe zijn jullie te werk gegaan bij de nieuwe vormgeving van Items?
JJ
Om tunnelvisie te vermijden leek het ons goed om af te tasten wat andere ontwerpers van Items vonden. We hebben hier verschillende mensen voor benaderd en zij bevestigden vaak onze ideeën over het magazine. Dat betrof zowel inhoud als ontwerp.
RvdN
We hadden al meteen een gevoel voor waar we naar toe wilden. Stoerder, helderder en met een duidelijke hiërarchie. Het oude ontwerp was voor ons gevoel heel erg per spread ontworpen, waardoor we soms de weg kwijt raakten en het onderscheid tussen soorten informatie vervaagde. Wij proberen het meer per sectie te benaderen en hebben bijvoorbeeld de navigatie meer op de voorgrond geplaatst.
BH
Daarnaast willen we het magazine als object meer waarde geven door onder andere het formaat te vergroten en meer te experimenteren met papiersoorten. Door die tactiliteit te benadrukken, willen we het blad een interessantere positie geven ten opzichte van digitaal aangeboden content.
JJ
Vanaf het begin wisten we dat we een grotesk-letter wilden inzetten. Dat is een lange zoektocht geweest. Het was belangrijk voor ons om met een jonge font foundry te werken omdat we op zoek waren naar een zekere frisheid. Uiteindelijk hebben we gekozen voor het lettertype Relative van het Engelse Colophon Foundry.
BH
We hebben enorm veel onderzoek gedaan naar het medium magazine en eindeloos gepraat over ieder denkbaar detail om onze visie zo scherp mogelijk te krijgen. De gesprekken met de redactie hebben ons veel inzicht gegeven in wat de praktische consequenties van sommige van onze hersenspinsels waren. Dat was een leerzame ervaring.
RvdN
Daarnaast wilden we een autonome laag toevoegen aan het magazine. Dat zijn de drie omstekers geworden, waarop we in ieder nummer ruimte hebben om te associëren op het thema. In dit geval hebben we een zestal ontwerpers gevraagd dat te doen, de volgende keer doen we weer wat anders.
Die redactionele invloed zorgt voor een interessante dubbelrol en wij geloven dat dat de beste formule is om een goed blad te maken.
HL
Denken jullie na over hoe het nieuwe ontwerp zal worden ontvangen?
RvdN
Er zullen ongetwijfeld mensen zijn die ons ontwerp saaier of drukker, lelijker of mooier of wat dan ook vinden, maar we hopen dat voelbaar wordt dat we ieder onderdeel van Items met een bepaalde toewijding en precisie proberen te behandelen en dat met een eigen smoel neerzetten.
JJ
Het is soms moeilijk te beseffen dat het niet in één keer perfect kan zijn, want daar streven we wel naar. We leggen nu een basis neer van waaruit we het magazine telkens zullen aanscherpen.
BH
Op dit moment zijn we gewoon drie mensen die full focus aan het werk zijn. Over de mogelijke reacties van anderen denken we nog maar niet te veel na.